Jan Steverink heeft een pluimveebedrijf en 16 hectare akkerbouwgrond in Silvolde (Gelderland). Na lang tarwe te hebben geteeld voor veevoer, verbouwt Jan sinds 2005 bakwaardig graan (tarwe, spelt, zwarte emmer, rode emmer en eenkoorn) op zijn zavelgronden. Zijn land zit in een driejarige rotatie met granen, mais en – sinds een aantal jaar ook – bonen. “Bonen zijn goed voor de grond, want ze binden stikstof én het veld kan met een kleinere machine bewerkt worden, wat minder schade aanricht aan het land.” Jan levert zijn product direct aan verschillende bakkerijen onder het motto: ‘Van de akker tot de bakker hou ik de regie’. Hij werkt veel samen met boeren in de omgeving die voor hem graan telen of waarmee hij land uitwisselt.
Wat heeft je op het idee gebracht om klavers onder te zaaien?
“De eerste keer dat ik van klavers onderzaaien hoorde was toen iemand in de buurt vertelde over de 1001ha-campagne. Blijkbaar werden klavers vroegen altijd al onder het graan gezaaid en dat werd zelfs gehooid. De paarden kregen deze klaverhooi, wat ze extra energie gaf om op het land te werken”.
“Ik heb klaveronderzaai geprobeerd omdat ik veel bezig ben met de bodem. Je wilt een gezonde bodem want dat is de basis voor een gezond gewas. Normaal gesproken verhaksel ik na de oogst mijn stro op het land met een beetje vaste mest. Daarna zaai ik Solarigol groenbemester van DSV en laat die staan tot het voorjaar. De groenbemester, oftewel de ondergrondse medewerker, doet de rest.”
“Dit jaar probeerden we klaveronderzaai als alternatief. Als dit goed lukt, hoef je geen groenbemester te zaaien, omdat het er al staat na de oogst. Ik heb op mijn eigen land 4 ha klavers onder tarwe gezaaid en hetzelfde gedaan op 2 hectare aan ruilpercelen van een akkerbouwer in de buurt.”
Kan je wat meer vertellen over het proces?
Begin november (2024) heb ik de wintertarwe gezaaid. In februari en maart (2025) heb ik het graan al voorzichtig behandelt met de wiedeg. Begin april heb ik een lage dosering Capritwin gespoten. Als je fulvinezuur toevoegt aan de gewasbescherming kan de dosering met ongeveer 20 procent omlaag. Vervolgens heb ik op eerste Paasdag (half april) de klaver eronder gezaaid met een wiedeg omdat het in de avond zou gaan regenen. De wiedeg zorgt ervoor dat de zaadjes worden ondergewerkt in de vochtige grond. Toen ik de laatste banen zaaide begon het te regenen, dus de timing was erg goed. De klavers blijven staan tot maart/april 2026 en vervolgens gaan we het land op met de mulchfrees. Daarna wordt er mais gezaaid. Ik denk dat dit hele goede mais wordt.
Hoe is het onderzaaien van de klavers bevallen?
“De 2 hectare bij de buurman is erg goed gelukt. De rolklaver, witte klaver en wikke staan er allemaal nog steeds prachtig bij. Het is belangrijk om regelmatig met een schep de grond in te gaan om te kijken wat er nou eigenlijk gebeurt. Deze twee hectare ziet er prachtig uit: stikstofbinding, worteltjes, veel bodemleven, etc. Met de microscoop is er van alles te zien: nematoden, aaltjes, schimmeldraden. Op de bloeiende klaver en wikke komen allerlei insecten af. Als de bodem vochtig en minimaal 25 graden is willen de bijen ook nog wel eens op de klaver afkomen”.
“Op mijn eigen hectares is het niet goed gelukt. Hier en daar zag je wat klavers staan en ook de wikke kwam wel op. Waarom het minder goed is gelukt weet ik niet precies. Wellicht omdat ik vrij laat heb gezaaid. Ik denk dat het gewas al iets te ver was (begin uitstoeling). Als je dan breedbladige granen teelt is er erg weinig licht op de grond voor de klaver. Hier heb ik uiteindelijk een 1001ha groenbemester geplant na een lichte bodembewerking en het uitrijden van wat vaste mest. Dit staat er nu prachtig bij.”
Heb je de teelthandleiding gelezen?
“Ik heb de teelthandleiding doorgelezen. Het was een handvat om aan de slag te gaan samen met het advies van Neutkens.”
Ga je vaker klavers onderzaaien?
“Ik ga in de toekomst zeker meer percelen inzaaien: Een proef van één jaar is geen proef. De korting via 1001ha helpt hier enorm bij. Dat heeft de doorslag gegeven om het te proberen.”
Zou je anderen klaveronderzaai aanraden?
Ik zou andere zeker aanraden om het te proberen. Als je gangbaar bent moet je heel goed kijken welk middel je eventueel spuit en dit laag doseren. Ook is op het juiste moment zaaien van groot belang.
Lees hier de resultaten van afgelopen jaar: https://klaveronderzaai.1001ha.nl/wp-content/uploads/1001ha-Evaluatieverslag-Klaveronderzaai-2025.pdf
